Πρόκειται
για το «Εμπειρίκειο Ίδρυμα» στον Ωρωπό,
το οποίο μέχρι το 1933 που μετετράπη σε
φυλακές, φιλοξενούσε ορφανά και «άτακτα»
παιδιά. (Για να μην έχουμε αυταπάτες,
τα ιδρύματα αυτά -καθώς και κάποια
«αγνά» σχολεία- ήταν στην ουσία φυλακές.
Μάλιστα ο δάσκαλος είχε το δικαίωμα να
φυλακίζει για κάποιες ώρες τον απροσάρμοστο
μαθητή, ακόμα και στο υπόγειο του
σχολείου). Το 1938 κατέρρευσε από σεισμό
το «Εμπειρίκειο» και στη συνέχεια
χτίστηκαν στη θέση του νέες φυλακές (τα
κτίρια υπάρχουν μέχρι σήμερα, αλλά με
άλλες χρήσεις), στις οποίες, μετά το
1967, στέλνονταν δημοκρατικοί πολίτες κι
έτσι πέρασαν σε γνωστό τραγούδι του
Μίκη, ο οποίος είχε «φιλοξενηθεί» εκεί.
Ο Γιώργος Μπάτης λοιπόν, πληροφορηθείς
τα τεκταινόμενα στο εν λόγω (ο διάολος
να το κάνει) "σωφρονιστικόν κατάστημα",
έκανε το «ρεπορτάζ» του και μας τα ‘πε
όλα. Έτσι στο ζεϊμπέκικό του «ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ
ΤΟΥ ΩΡΩΠΟΥ», ηχογραφημένο το 1934, ακούμε
για τους «ενοίκους» των θαλάμων-κελιών:
(φωνή)
-Πές μας τώρα και τα ζοριλίκια του
θαλάμου
Εις
το πρώτο (κελί) βγαίν’ το χαρμανλίκι,
εις το
δεύτερο το μαστουρλίκι…
και παρακάτω:
…και
στο πέμπτο της λαθρεμπορίας…, …και
στο έβδομο οι ντεκετζήδες…
Οι φυλακές του Ωρωπού - Στίχοι, μουσική, ερμηνεία και μπαγλαμάς: Γιώργος Μπάτης, 1934
Όπως
βλέπετε, η διεύθυνσις του «καταστήματος»,
τακτοποιούσε τους «ενοίκους» ανάλογα
με τις συνήθειές τους, τις ανάγκες τους,
αλλά και το επάγγελμά τους. Για να το πω
πιο σκληρά, τους έκανε όλα τα χατίρια.
Για τα αλισβερίσια πάντως μεταξύ της
διεύθυνσης της φυλακής και των κρατουμένων
-τότε...- υπάρχει το αποκαλυπτικό ζεϊμπέκικο του
Κ. Τζόβενου, από το 1934, με τη Ρίτα «ΒΡΕ
ΜΑΓΚΕΣ ΔΥΟ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ», στο τελευταίο
στιχάκι του οποίου ακούμε τους δυο
κρατούμενους μάγκες να λένε στον
διευθυντή …μη μιλάς και κάνε μόκο, θα
σου ξηγηθώ μπαγιόκο... (κομπόδεμα). Μια
παρατήρηση, για γέλια και για κλάματα,
είναι η εξής. Από την αλλαγή χρήσεως του
«Εμπειρίκειου», το 1933, μέχρι την ηχογράφηση
του τραγουδιού του Μπάτη, το 1934, είχε
δεν είχε περάσει ένας χρόνος. Ό εστί
μεθερμηνευόμενον, σχεδόν από την πρώτη
κιόλας μέρα λειτουργίας της φυλακής,
άρχισε και το πονηρό αλισβερίσι μεταξύ
κρατούμενων και κρατούντων. Δουλειές
«τακτικές» και με «συνέπεια»…
Βρε μάγκες δυο στη φυλακή (Κώστα Τζόβενου) - Ρίτα Αμπατζή, 1934
 |
| Πριν γίνουν κανονικές φυλακές, φυλάκιζαν και "φρόντιζαν" εκεί παιδάκια άτακτα... (Αρχείο Πολ. Ομίλου Ν. Παλατίων, Αττικής) |
 |
| Άποψη των φυλακών Ωρωπού, εκ του μακρόθεν, το 1929 |
 |
| Το νεότερο κτίριο, το οποίο "φιλοξένησε" πολλούς αντιστασιακούς, στη διάρκεια της Χούντας |
 |
| Στον Ωρωπό και ο Μίκης, ...διότι δεν συνεμορφώθη προς τας υποδείξεις... (Εδώ από τα γυρίσματα σχετικού ντοκιμαντέρ) |
Διότι δεν συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις (Μ. Θεοδωράκη) - Μίκης Θεοδωράκης και λαϊκή ορχήστρα
Ακολουθεί το ίδιο τραγούδι στα γερμανικά, και με πάθος, από την Gisela May. (Και δε φταίνε πάντα -όλοι- οι κακοί Γερμανοί... Ηθική ιστορική ευθύνη έχουν σαφέστατα και μάλιστα παγκόσμια! Εμείς, όμως, κάναμε ποτέ αυτοκριτική;)
