Ρεμπέτες
και «ρεπόρτερ»; Αληθέστατον!
Τα αυθεντικά ρεμπέτικα τραγούδια έχουν μια ιστορία, περίπου 70 ετών (1885 – 1955). Το αυτό και οι δημιουργοί τους. Οπωσδήποτε, ρεμπέτικη φιλοσοφία δεν υπάρχει, όπως ...γραφικότατα έχει διατυπωθεί. Υπάρχει όμως σίγουρα ρεμπέτικος τρόπος ζωής, ο οποίος έχει αποτυπωθεί λεπτομερέστατα στα τραγούδια τους, όπως έχουν αποτυπωθεί, γενικότερα, και όλες οι δραστηριότητές τους. Παρά τα όσα έχουν διαδοθεί αλλά και γραφτεί, σχετικά με το ότι οι ρεμπέτες δημιουργοί και οι «οπαδοί» τους, μόνο για τις «ουσίες» ενδιαφέρονταν και για τίποτε άλλο, η αλήθεια είναι τελικώς πολύ διαφορετική. Γιατί σαν άτομα τα οποία ζούσαν στην ίδια κοινωνία με τους άλλους, δηλαδή τους εκτός του σιναφιού τους, οι ρεμπέτες, βίωναν την ίδια καθημερινότητα· μάλιστα αυτοί τη βίωναν πολύ χειρότερα... και φυσικά γίνονταν αποδέκτες κάθε είδους «κυματισμού» που σκάρωνε η επικαιρότητα, τόσο η κοινωνική όσο και η ιστορική με τη γενικότερη έννοια. Κι η επικαιρότητα αυτή, πότε ήταν γλαφυρή, πότε κωμική, πότε γλυκόπικρη, πότε ανατριχιαστική και πότε τραγική. Τελικά οι ρεμπέτες δημιουργοί όχι μόνο δεν έμειναν ασυγκίνητοι στα «κοινά», αλλά υπερακοντίζοντας ακόμα και αυτούς που τούς εχθρεύονταν (γιατί στο βάθος τους ζήλευαν!), δηλαδή τους δημιουργούς του ελαφρού τραγουδιού, της επιθεώρησης (ακόμα και του δημοτικού τραγουδιού!), έγραψαν αριστουργηματικά τραγούδια τα οποία έγιναν μέγιστες επιτυχίες στην εποχή τους και τα περισσότερα απ’ αυτά εξακολουθούν και σήμερα μετά από εβδομήντα-βάλε χρόνια να τραγουδιούνται και να συγκινούν. Να συγκινούν μάλιστα ιδιαίτερα τη νεολαία! Όπως φαίνεται λοιπόν από την έρευνα, κανένα άλλο είδος αστικού τραγουδιού δεν ασχολήθηκε με τα «κοινά» τόσο πολύ και τόσο ποικίλα, από άποψη θεματολογίας, όσο τα ρεμπέτικα. Κι αυτό γιατί οι ρεμπέτες δεν είχαν να χάσουν τίποτα και επίσης δε χρωστούσαν τίποτα σε κανέναν! Ενώ οι «καθωσπρέπει» ήταν αρκετά βαθιά χωμένοι στις καλές «γνωριμίες» και στο σχετικό αλισβερίσι κι έτσι πρόσεχαν σαν ...καλά παιδιά. Για τούτο ακριβώς το λόγο κι έκαναν μόκο, τόσο στη γερμανική κατοχή (την ...πρώτη κατοχή, εννοείται), όσο και στην σκληρή περίοδο του αδελφοκτόνου εμφυλίου. Δεν έγραψαν απολύτως τίποτα! Λες και δεν συνέβαινε τίποτα! Ενώ οι ονομαζόμενοι «περιθωριακοί και επικίνδυνοι χασικλήδες», αυτοί που «τούς έλεγαν αλήτες» (Ο. Ελύτης*), έγραψαν και παραέγραψαν, τόσο κάτω από την αδυσώπητη μπότα των ανθρώπων «με το μολύβι στην όψη και το άχερο στα μαλλιά» (Ο. Ελύτης*), όσο και κάτω από τη σκληρή μετεμφυλιακή λογοκρισία۬۬۬۬۠· μάλιστα ξεγελούσαν εύκολα τους λογοκριτές αλλάζοντας συμβολικά κάποια στιχάκια ή και λέξεις στα τραγούδια τους. Και έτσι οι τραγουδιστικοί «σχολιασμοί» τους περνούσαν άνετα στο κοινό. Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι οι ρεμπέτες «ρεπόρτερ», συγκρίνοντας ακόμα και με το σήμερα, την εποχή δηλαδή της άκρατης διαπλοκής, ήταν αληθινοί, ακριβείς, λακωνικοί, δίκαιοι, εναργείς και χιουμορίστες! (Αν δε μού ξέφυγε και κάτι...). Καλή διασκέδαση και ...ενημέρωση.
* Από τα «Αναγνώσματα» του «Άξιον Εστί»
Πάνος
Σαββόπουλος, Μάρτιος 2013
(Από το πρόγραμμα
των συναυλιών που διοργάνωσε το Μορφωτικό
Ίδρυμα της ΕΣΗΕΑ, το 2013)
